Sinh sản hữu tính là gì?
Sinh sản hữu tính là quá trình tạo ra các cá thể mới bằng cách kết hợp vật chất di truyền từ hai cá thể khác nhau. Quá trình này diễn ra ở cả sinh vật nhân chuẩn và sinh vật nhân mà thường không xảy ra ở thực vật.
Quá trình sinh sản hữu tính ở động vật và thực vật
Trong động vật, quá trình sinh sản hữu tính diễn ra thông qua việc giảm phân tế bào sinh dục. Trong khi đó, thực vật có thể thực hiện sinh sản hữu tính thông qua việc phân hủy phôi hoặc phân tán hạt giống.
Ưu điểm vượt trội của sinh sản hữu tính
Sinh sản hữu tính có nhiều ưu điểm vượt trội so với sinh sản vô tính.
Đa dạng gen và sự thích nghi với môi trường sống
Sinh sản hữu tính tạo ra sự đa dạng gen, giúp các loài sinh vật thích nghi với môi trường sống khác nhau. Điều này giúp các loài sinh vật tồn tại và phát triển tốt hơn trong môi trường sống của chúng.
Khắc phục đột biến xấu trong gen
Quá trình sinh sản hữu tính cũng giúp loài sinh vật khắc phục những đột biến xấu trong gen của cá thể đơn lẻ. Điều này giúp giữ cho các loài sinh vật luôn có những gen tốt nhất được truyền lại cho thế hệ kế tiếp.
Đa dạng về tính cách và hành vi
Sinh sản hữu tính giúp tạo ra sự đa dạng về tính cách và hành vi, giúp các cá thể trong một loài có thể phát triển các chiến lược khác nhau để sinh tồn và tìm kiếm thức ăn. Điều này giúp đảm bảo sự tồn tại và phát triển của loài trong môi trường sống thay đổi.
Quá trình sinh sản hữu tính ở thực vật
Trong thực vật, quá trình sinh sản hữu tính được chia thành hai giai đoạn chính là phân đoạn phôi và phân đoạn phát triển. Trong giai đoạn phân đoạn phôi, tinh trùng từ cơ quan nam thụ tinh vào bầu phấn của cơ quan cái để tạo ra một phôi. Trong giai đoạn phân đoạn phát triển, phôi sẽ phát triển thành hạt giống, sau đó trở thành mầm cây mới.
Quá trình sinh sản hữu tính ở động vật
Ở động vật, quá trình sinh sản hữu tính có thể được chia thành nhiều giai đoạn khác nhau.
Sản xuất tinh trùng
Đầu tiên, các tế bào sinh dục của cá thể đực sẽ sản xuất tinh trùng. Tinh trùng có vai trò quan trọng trong việc thụ tinh trứng của cá thể cái để tạo ra một phôi.
Thụ tinh và phát triển phôi
Phôi sẽ được hình thành thông qua quá trình thụ tinh, trong đó tinh trùng của cá thể đực sẽ tiến hành thụ tinh với trứng của cá thể cái để tạo ra một phôi. Phôi sẽ tiếp tục phát triển và trưởng thành thành một cá thể mới.
Đặc điểm nổi bật của sinh sản hữu tính
Sinh sản hữu tính giúp tạo ra sự đa dạng gen, tạo ra sự phân bố gen đa dạng trong các loài sinh vật. Quá trình này giúp các loài sinh vật thích nghi với môi trường sống khác nhau và đảm bảo sự tồn tại của chúng.
Quá trình đưa giao tử gặp nhau
Sau khi hình thành giao tử, quá trình đưa tinh trùng và trứng gặp nhau sẽ diễn ra. Thông thường, tinh trùng sẽ bơi đến nơi trứng được tạo ra và kết hợp với trứng để hình thành zygote. Quá trình này có thể diễn ra trong hoặc ngoài cơ thể động vật.
Phát triển và sinh sản của con vật
Sau khi zygote được hình thành, quá trình phát triển sẽ bắt đầu. Zygote sẽ tiến hóa thành phôi và phát triển theo các giai đoạn khác nhau. Khi phát triển đủ mạnh, con vật sẽ sinh sản và tạo ra thế hệ mới.
Các hình thức sinh sản hữu tính ở động vật
Có hai hình thức sinh sản hữu tính chính ở động vật là đẻ trứng và đẻ con.
Đẻ trứng
Trứng có thể được đẻ ra ngoài rồi thụ tinh (thụ tinh ngoài) hoặc trứng được thụ tinh và đẻ ra ngoài (thụ tinh trong). Sau đó, phát triển thành phôi và con non. Đây là hình thức sinh sản phổ biến ở các loài đẻ trứng.
Đẻ con
Trứng được thụ tinh trong cơ quan sinh sản (thụ tinh trong) tạo hợp tử, phát triển thành phôi và con non, sau đó đẻ ra ngoài. Trứng có thể phát triển thành phôi, con non nhờ noãn hoàng (một số loài cá, bò sát) hoặc phát triển trong cơ quan sinh sản của cơ thể cái
Tìm hiểu các hình thức thụ tinh
Trong quá trình nghiên cứu về sinh sản hữu tính, ta có thể thấy những dạng thụ tinh như sau:
Bản chất của thụ tinh
Thụ tinh là quá trình kết hợp giữa tinh trùng của con đực (n) và trứng của con cái (n) để tạo thành cá thể mới (2n). Quá trình này trải qua 3 giai đoạn chính: hình thành giao tử, thụ tinh và phát triển phôi thai.
Hình thức thụ tinh ngoài
Thụ tinh ngoài là hình thức thụ tinh xảy ra trong môi trường nước, trứng gặp tinh trùng và thụ tinh ở bên ngoài cơ thể cái. Đây là hình thức thụ tinh của một số loài như cá, ếch nhái… Tuy nhiên, hiệu suất thụ tinh thấp, tỉ lệ trứng nở và con non sống sót thấp, do cơ quan sinh sản chưa hoàn thiện.
Hình thức thụ tinh trong
Thụ tinh trong là hình thức thụ tinh mà trứng gặp tinh trùng và thụ tinh ở trong cơ quan sinh dục của con cái. Đây là hình thức thụ tinh của một số loài như bò sát, chim và thú. Hiệu suất thụ tinh cao, tỉ lệ trứng nở và con non sống sót cao hơn do cơ quan sinh sản hoàn thiện hơn.
Phát triển phôi thai
Sau khi hợp tử tiến hành nguyên phân nhiều lần liên tiếp, phôi thai phát triển và hình thành thành phần tử của cơ thể mới.
Phát triển phôi thai
Hợp tử tiến hành nguyên phân nhiều lần liên tiếp để phát triển thành phôi thai.
So sánh sinh sản hữu tính ở động vật và thực vật
Khi so sánh sinh sản hữu tính ở động vật và thực vật, ta có thể nhận ra sự giống và khác nhau như sau:
Điểm giống nhau
Cả động vật và thực vật đều có quá trình tạo ra cá thể mới nhờ quá trình hình thành và hợp nhất 2 loại giao tử đơn bội (n) đực và giao tử đơn bội cái nhằm tạo ra một hợp tử lưỡng bội. Quá trình sinh sản hữu tính của cả động vật và thực vật đều trải qua 3 giai đoạn chính: hình thành giao tử, thụ tinh và phát triển của phôi.
Điểm khác nhau
Tuy nhiên, quá trình sinh sản hữu tính của động vật và thực vật còn có nhiều điểm khác nhau. Động vật thường có giới tính rõ ràng, với các cá thể đực và cá thể cái phân biệt rõ ràng. Trong khi đó, thực vật thường không có giới tính rõ ràng và có thể tự thụ phấn hoặc dựa vào việc phân tán hạt để phát triển.
Kết luận
Sinh sản hữu tính là quá trình giúp tạo ra đa dạng di truyền và tăng khả năng thích nghi của loài trong môi trường khác nhau. Ở thực vật có hoa, quá trình sinh sản hữu tính diễn ra qua các giai đoạn từ hình thành giao tử đến phát triển quả. Ở động vật, quá trình sinh sản hữu tính diễn ra qua các giai đoạn từ hình thành giao tử đến phát triển con vật. Tuy nhiên, nói chung, quá trình này luôn luôn liên quan đến quá trình giảm phân và tái tổ hợp gen giữa giao tử đực và giao tử cái.
Sinh sản hữu tính ở thực vật – Bài 42 – Sinh học 11 – Cô Nguyễn Thị Hoài Thu (HAY NHẤT)
Tham khảo:
https://vi.wikipedia.org/wiki/Sinh_s%E1%BA%A3n_h%E1%BB%AFu_t%C3%ADnh
