Phân tích Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách phân tích tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên của Nguyễn Dữ. Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu yêu cầu đề bài, luận điểm của tác phẩm và kiến thức cần củng cố trước khi làm bài.

I. Yêu cầu đề bài

Trước khi phân tích tác phẩm, chúng ta cần hiểu rõ yêu cầu đề bài. Yêu cầu này giúp chúng ta định hướng phân tích đúng đắn và không bị lạc đề. Trong trường hợp này, yêu cầu đề bài là phân tích tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên của Nguyễn Dữ.

II. Luận điểm của tác phẩm

Sau khi hiểu rõ yêu cầu đề bài, chúng ta cần xác định luận điểm của tác phẩm. Luận điểm là quan điểm chủ đạo mà tác giả muốn truyền tải đến độc giả. Trong trường hợp này, luận điểm của Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là sự phản kháng của nhân dân chống lại sự bất công của quan lại thời xưa.

III. Kiến thức cần củng cố trước khi làm bài

Để phân tích tác phẩm một cách chính xác và sâu sắc, chúng ta cần củng cố kiến thức về văn học và lịch sử. Cụ thể, các kiến thức cần nắm vững bao gồm:

phân tích chuyện chức phán sự đền tản viên của nguyễn dữ

Lịch sử phong trào dân tộc Việt Nam chống lại sự đô hộ của các quốc gia phương Tây
Các phong cách văn học và nghệ thuật thời Lý – Trần
Các tác phẩm văn học lớn của văn học Việt Nam thế kỷ XVIII – XIX

IV. Dàn ý chi tiết phân tích

Sau khi đã nắm vững yêu cầu đề bài, luận điểm của tác phẩm và kiến thức cần củng cố, chúng ta có thể xây dựng dàn ý chi tiết phân tích như sau:

Phân tích nội dung và nghệ thuật

Phạm vi tư liệu và dẫn chứng

Tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên chứa đựng nhiều từ ngữ, chi tiết và hình ảnh miêu tả cuộc sống, tâm lý nhân vật và hoàn cảnh lịch sử của thời kỳ phong kiến Trung Hoa. Ví dụ, trong truyện, tác giả sử dụng hình ảnh cây đa, vườn bách thú, đền Tản Viên, cung điện hoàng cung để tạo ra bối cảnh chân thực và sống động cho câu chuyện. Đồng thời, các nhân vật trong truyện, từ chính nhân vật chính Ngô Tử Văn đến các nhân vật phụ như Tiêu Trang, Tôn Thất Bảo, đều được miêu tả rõ ràng và chi tiết về ngoại hình, tính cách và suy nghĩ, giúp người đọc hiểu rõ hơn về cuộc đời và tâm lý của mỗi nhân vật.

Phương pháp lập luận chính

Phương pháp lập luận chính trong phân tích tác phẩm là phương pháp phân tích. Từ đó, ta có thể đưa ra những nhận xét, suy luận và đánh giá về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

Luận điểm về bài Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

Luận điểm 1: Giới thiệu nhân vật Ngô Tử Văn

Ngô Tử Văn là một trong những nhân vật chính của truyện Chuyện chức phán sự đền Tản Viên. Nhân vật này được miêu tả là một người thông minh, tài giỏi, có lòng yêu nước và lòng trung thành với triều đình nhà Minh. Đồng thời, Ngô Tử Văn cũng là một người sáng suốt, biết cách giải quyết những khó khăn và thách thức trong cuộc đời. Với nhiều phẩm chất đáng kính, Ngô Tử Văn đã trở thành một hình mẫu cho người đọc học tập và noi theo.

Xem Thêm: Phân tích đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ

Luận điểm 2: Cuộc đấu tranh ở trên trần gian của Ngô Tử Văn

Luận điểm về bài Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

Luận điểm 1: Giới thiệu nhân vật Ngô Tử Văn

Luận điểm 2: Cuộc đấu tranh ở trên trần gian của Ngô Tử Văn

Ngô Tử Văn đã trải qua nhiều cuộc đấu tranh trên trần gian trong cuộc đời của mình. Điển hình là việc ông tham gia phản đối chế độ của nhà Minh và tham gia vào các hoạt động cứu nước. Ông đã có những đóng góp lớn cho sự phát triển của tri thức và văn hóa nước nhà. Tuy nhiên, Ngô Tử Văn cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn và thử thách trong cuộc đời của mình. Nhưng nhờ vào phẩm chất của một người trí thức kiên cường, ông đã vượt qua được những khó khăn đó và để lại những dấu ấn sâu đậm trong lịch sử dân tộc.

Luận điểm 3: Cuộc đấu tranh giành lại công lí ở Minh Ti

Hình ảnh hồn ma tướng giặc

Diện mạo khôi ngô, cao lớn, đầu đội mũ trụ

Lời nói: Mắng mỏ đe dọa, bắt Ngô Tử Văn lập lại đền.

Đây là một kẻ xảo trá, tham lam, hung ác.

Thái độ của Ngô Tử Văn khi gặp hồn ma tướng giặc

Ung dung, mặc kệ vẫn ngôi ngất ngưởng, tự nhiên, không hề tỏ ra sợ hãi và chẳng thèm đối đáp với hắn một lời.

Thái độ của con người tự tin vào việc làm chính nghĩa.

Cuộc gặp gỡ của Ngô Tử Văn với thổ công

Thổ công kể lại toàn bộ sự việc mình bị hại để Tử Văn thấy được sự xảo trá, tác oai tác quái của tên tướng giặc, lo lắng cho Tử Văn.

Thổ công bày cách để Ngô Tử Văn đối phó với tên hung thần và đối chất với Diêm Vương.

Luận điểm 4: Ngô Tử Văn nhận chức phán sự

Trong truyện Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, sau khi đã hoàn thành được nhiệm vụ được giao, Ngô Tử Văn đã được triều đình nhà Minh phong làm quan phụ trách công việc phán sự. Với trách nhiệm mới này, Ngô Tử Văn đã tiếp tục thể hiện được sự thông minh, tài giỏi và trung thành của mình. Ông đã giúp đỡ những người dân gặp khó khăn và đưa ra những phán quyết công bằng, minh bạch, được đông đảo người dân kính trọng.

Một số bài phân tích hay Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

Mời các em đọc tham khảo một số bài phân tích Chuyện chức phán sự đền Tản Viên hay sau đây do THPT Trường Cao đẳng nghề Việt Mỹ tổng hợp được để mở rộng thêm vốn từ ngữ cho mình trước khi làm bài.

Phân tích Chuyện chức phán sự đền Tản Viên bài số 1

Nguyễn Dữ sống khoảng thế kỉ XVI, ông là người học rộng tài cao nhưng chỉ làm quan trong một thời gian ngắn rồi lui về ở ẩn. Và cũng bắt đầu từ đó ông sưu tầm truyện dân gian và sáng tác. Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là tập Truyền kì mạn lục, ngoài Chuyện người con gái Nam Xương đã được tiếp xúc từ cấp học dưới, thì trong tập truyện ấy cũng không thể không nhắc đến Chuyện chức phán sự đền Tản Viên. Tác phẩm xoay quanh nhân vật Ngô Tử Văn tính tình cương trực đã đi đốt đền của tên giặc đất Bắc. Tác phẩm không chỉ là câu chuyện đốt đền thành tiên của Ngô Tử Văn mà nó còn có giá trị khái quát những vấn đề xã hội nóng bỏng, có ý nghĩa cho đến tận ngày nay.

Sự hiên ngang, dũng cảm và khát vọng công lí của Tử Văn trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

Qua đây cho thấy sự hiên ngang, dũng cảm, khát vọng đẹp đẽ muốn thực thi công lí của Tử Văn. Và Tử Văn đã được đền bù xứng đáng, được Thổ thần tiến cử giữ chức phán sự đền Tản Viên. Qua chi tiết này, Nguyễn Dữ muốn khẳng định triết lí “Ở hiền gặp lành” của nhân dân ta.

Tác phẩm phản ánh hiện thực xã hội của đầu thế kỉ XVI

Đằng sau nhân vật Ngô Tử Văn, ta còn thấy Nguyễn Dữ dựng lên bức tranh hiện thực xã hội với thái độ phê phán sâu sắc của tác giả. Tác phẩm mượn bối cảnh của xã hội thế kỉ XV nhưng thực chất tác giả muốn phơi bày hiện thực xã hội mà ông đang sống – đầu thế kỉ XVI với đầy những bất công ngang trái: tên hung thần đã cướp đền miếu, giả mạo tên họ của vị Thổ thần nước Việt, hắn được hưởng tất cả quyền lợi của vị Thổ thần, nhưng tác yêu tác quái trong dân gian, đẩy nhân dân vào tình cảnh khốn khổ. Người lương thiện: vị Thổ thần làm chức Ngự sử đại phu từ đời vua Lý Nam Đế, chết vì việc cần vương, giúp dân đã hơn nghìn năm nay, nhưng bị đánh đuổi nên phải đến nương tựa ở đền Tản Viên đã vài năm. Tử Văn chính vì cương trực thẳng thắn, thấy sự tà gian không thể để yên nên đã bị đẩy xuống âm phủ “Tội sao ác nặng, không được dự vào hàng khoan giảm”.

Hành động kịch tính cao độ và sức cuốn hút của nhân vật Tử Văn

Ngay từ đầu, hành động trong câu chuyện đã mang đến cho người đọc cảm giác kịch tính cao độ, đồng thời giúp nhân vật Tử Văn trở nên vô cùng cuốn hút.

Xem Thêm: Phân tích bài ca dao Khăn thương nhớ ai Lo vì một nỗi không yên một

Kẻ ác đầy đáng sợ

Điều đặc biệt trong câu chuyện này là kẻ ác không phải là một con người bằng xương bằng thịt, mà là một hồn ma vô ảnh, vô hình. Tuy nhiên, với sự thuộc về thế giới thần linh – chỗ dựa của giai cấp phong kiến từ xưa đến nay, kẻ ác này rất đáng sợ.

Trí thông minh và cứng cỏi của Ngô Tử Văn

Khi bị quỷ sứ giải xuống Âm phủ, trước mặt Diêm vương, Ngô Tử Văn tỏ ra vô cùng thông minh và cứng cỏi. Hồn ma tên tướng giặc họ Thôi đã áp đảo chàng bằng dáng vẻ uy nghi và giọng điệu đầy đe dọa. Tuy nhiên, Tử Văn vẫn giữ khí phách cứng cỏi và ngồi ngất ngưởng tự nhiên.

Đe dọa khủng khiếp

Hồn ma tên tướng giặc tiếp tục đe dọa Tử Văn ở mức độ gay gắt hơn: “Phong đô không xa xôi gì, ta tuy hèn, há lại không đem nổi nhà ngươi đến đấy. Không nghe lời ta thì rồi sẽ biết!”.

Chương trình Hồn ma tên tướng giặc trong Tản Đà nhìn nhận của nhân vật Thổ Công và Tử Văn

Tình huống bắt đầu

Câu chuyện bắt đầu khi Tử Văn bị kẻ cướp đền mạo danh là hồn ma tên tướng giặc đe dọa, bắt chàng phải chết và kiện về tội đốt đền. Tưởng chừng như hồn ma này giành thế chủ động và dồn Tử Văn vào thế bị động, thua cuộc.

Tình huống giải quyết

Tuy nhiên, nhờ báo mộng của Thổ Công, Tử Văn đã biết được bộ mặt thật của kẻ cướp đền này. Hồn ma tên tướng giặc chỉ là một viên tướng bại trận của Bắc triều, mạo danh và tranh chiếm miếu đền của Thổ Công. Thực tế, hồn ma này đã quen dùng chước dối lừa và thích làm trò thảm ngược, gây họa cho dân.

Đánh giá nhân vật Thổ Công và Tử Văn

Trong tình huống này, Thổ Công đã có vai trò quan trọng trong việc giúp Tử Văn giải quyết vấn đề. Tuy nhiên, Tử Văn lại chỉ trách móc Thổ Công nhu nhược, không dám kiện kẻ cướp đền trước Diêm Vương và Thượng Đế, và từ bỏ chức vị để đi lánh nạn. Lời trách này đã đánh đúng vào nỗi khổ tâm của Thổ Công, khi rễ ác mọc lan và khó lòng lay động.

Trong câu chuyện này, tác giả cố ý để cho cái ác hoành hành, cái thiện tạm thời bị lấn lướt, tạo thêm phần hấp dẫn cho câu chuyện.

Thiếu sự công bằng trong xã hội phong kiến thối nát

Tôi đã định thưa kiện, nhưng mà có nhiều nỗi ngăn trở: Những miếu gần quanh, vì tham của đút, đều bênh vực cho nó cả. Tôi chỉ giữ được một chút lòng thành, nhưng không làm thế nào để thông đạt được lên trên, cho nên đành tạm ẩn nhẫn mà ngồi xó một nơi.”

Quả là tài tình! Nguyễn Dữ đã mượn chuyện hoang đường của thế giới thần thánh, ma quỷ để phơi bày thực trạng xã hội phong kiến thối nát đương thời. Bọn quan lại tham lam, nhũng nhiễu ngang nhiên vơ vét, đục khoét, ăn hối lộ, bao che kẻ ác, dung túng cho kẻ xấu lộng hành, gây ra bao nỗi oan ức, khổ sở cho dân lành. Tuy thế vẫn có những người dũng cảm như Tử Văn dám chống lại chúng…

Phán quyết không công bằng của Diêm Vương

Trước mặt Diêm Vương, hồn ma tên tướng giặc phủ phục, quỳ lạy kêu cầu. Không hiểu hắn nói gì mà Diêm Vương một mực bênh vực hắn và kết tội Tử Văn: “Kẻ kia là một người cư sĩ, trung thuần lẫm liệt, có công với tiên triều, nên hoàng thiên cho được huyết thực ở một ngôi đền để đền công khó nhọc.”

Mở đầu tác phẩm và giới thiệu nhân vật

Trong tác phẩm, nhân vật chính Ngô Tử Văn được giới thiệu với những đặc điểm tính cách nổi bật như sự khảng khái, nóng nảy và chống lại sự tà gian. Những lời nhận xét của người cùng thời về sự cương trực của Ngô Tử Văn cũng được đưa ra để tạo nên ấn tượng sâu sắc về nhân vật.

Nhân vật Ngô Tử Văn xuất hiện trực tiếp

Nhân vật Ngô Tử Văn được tạo nên bằng cách miêu tả hành động và ngôn ngữ của chàng. Sự kiện đầu tiên của Ngô Tử Văn trong tác phẩm là việc đốt đền của tướng giặc họ Thôi, làm rõ tính cách dũng cảm của chàng.

Việc đốt đền của tướng giặc họ Thôi

Hành động đốt đền của Ngô Tử Văn đối với tướng giặc họ Thôi là một việc làm dũng cảm, khi tất cả mọi người đều can ngăn và lo cho tính mạng của chàng. Tử Văn vung tay không cần gì cả để thực hiện việc nghĩa này.

Gặp hồn ma tên tướng giặc giả danh làm cư sĩ

Sau khi đốt đền, Ngô Tử Văn gặp hồn ma tên tướng giặc giả danh làm cư sĩ. Tương tác giữa hai nhân vật này làm nổi bật tính cách và tâm lý của Ngô Tử Văn trong tình huống này.

Thánh thần ăn của đút để bênh vực cho kẻ ác

Đền miếu đều tham của đút, bênh vực cho hung thần

Bởi dù Thổ công có đi kiện cũng sẽ thua. Dưới âm ti Diêm Vương và các phán quan đại diện cho công lí bị lấp tai, che mắt, bị tên tướng giặc lừa phỉnh, thiếu chút nữa đã xử oan cho người chính trực.

Tác phẩm tố cáo hồn ma tên tướng giặc bại trận

Tham lam, quỷ quyệt, hung ác: Khi sống, là tướng giặc cướp nước, khi chết, hồn ma vất vưởng ở nước Nam vẫn không từ bỏ giã tâm xâm lược, đã chiếm đền miếu, giả danh lương thần nước Việt. Khi Tử Văn châm lửa đốt đền đã tìm đến, dùng nguyên lí đạo nho để kết tội, dùng oai linh thánh thần để hăm dọa.

Yếu tố thần kì và nghệ thuật kể chuyện

Tác phẩm sử dụng yếu tố thần kì tăng cường sức hấp dẫn cho tác phẩm. Cốt truyện giàu kịch tính được sắp xếp hợp lí. Nghệ thuật kể chuyện đạt đến một trình độ mới.

Ý nghĩa của tác phẩm

Với tác phẩm này Nguyễn Dữ đã lên tiếng, khẳng định, đề cao tinh thần khẳng khái, cương trực dám đấu tranh chống lại cái ác, trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn – một trí thức nước Việt. Đồng thời thể hiện niềm tin vào công lí, chính nghĩa nhất định thắng gian tà và triết lí “Ở hiền gặp lành” của dân tộc ta.

Xem Thêm: Soạn bài Luyện tập phân tích và tổng hợp: Cách nâng cao kỹ năng đọc hiểu và viết văn Ngữ Văn 9

Phân tích Chuyện chức phán sự đền Tản Viên bài số 2

Nguyễn Dữ và tác phẩm Truyền kỳ mạn lục

Nguyễn Dữ là một nhà Nho sống vào khoảng nửa đầu thế kỷ XVI, người xã Đỗ Tùng, huyện Trường Tân, nay thuộc huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. Ông xuất thân trong một gia đình có truyền thống khoa bảng. Cha đỗ Tiến sĩ vào đời vua Lê Thánh Tông. Bản thân Nguyễn Dữ cũng đã đi thi và ra làm quan nhưng chỉ được gần một năm thì lui về ở ẩn. Ông để lại cho đời một tác phẩm nổi tiếng là Truyền kỳ mạn lục, nội dung ghi chép lại những giai thoại, huyền thoại lưu truyền rộng rãi trong dân gian từ thời Lý cho tới thời Lê sơ. Đằng sau các yếu tố hoang đường kỳ ảo chính là hiện thực của xã hội phong kiến với đầy rẫy các tệ nạn mà tác giả muốn phơi bày và lên án. Tác phẩm viết bằng chữ Hán, gồm 20 truyện, trong đó có Chức phán sự đền Tản Viên là nổi bật hơn cả.

Bối cảnh và nội dung truyện Chức phán sự đền Tản Viên

Bối cảnh của truyện là thời kỳ giặc Minh sang chiếm đóng nước ta, nhưng tác giả viết lại chuyện này vào khoảng nửa đầu thế kỷ XVI, khi chế độ phong kiến đang suy thoái và đầy mâu thuẫn. Truyện kể về câu chuyện phán xử của Ngô Tử Văn – một trí thức kiệt xuất và tận tụy với dân, và cách ông đấu tranh chống lại tham nhũng, tội ác, bảo vệ công lí và chính nghĩa. Tác phẩm đánh giá cao niềm tin vào công lí và chính nghĩa, và khẳng định tài năng nghệ thuật của Nguyễn Dữ.

Tử Văn được tiến cử giữ Chức phán sự đền Tản Viên

Nhập vai

Ngô Tử Văn, một trí thức thấm nhuần đạo lý Thánh hiền, được Thổ Công tiến cử giữ Chức phán sự đền Tản Viên.

Bối cảnh

Ngôi đền thờ Thổ Công của làng vốn linh thiêng, bỗng nhiên bị hồn ma tên tướng giặc phương Bắc họ Thôi bại trận cướp lấy, khiến dân chúng trong vùng khốn khổ.

Hành động chính nghĩa

Tử Văn vô cùng tức giận và quyết định hành động. Một hôm chàng tắm gội sạch sẽ, khấn Trời rồi châm lửa đốt đền. Hành động đó của Tử Văn xuất phát từ mục đích tốt đẹp, lấy lòng trong sạch cùng thái độ chân thành mong được Trời ủng hộ.

Hành động tiêu diệt kẻ gian tà

Hành động của Tử Văn khiến cho hồn ma tên tướng giặc không còn chỗ trú ngụ để mà hoành hành, nhũng nhiễu. Đó là hành động tiêu diệt kẻ gian tà, trừ họa cho dân chúng nên xứng đáng với khí tiết cứng cỏi của một bậc chính nhân quân tử.

Thái độ của Ngô Tử Văn trước lời đe dọa của hồn ma

Dù hồn ma sử dụng những lời hăm dọa: “biết điều thì dựng trả ngôi đền như cũ. Nếu không thì, vô cớ hủy đền Lư Sơn, Cố Thiệu sẽ khó lòng tránh khỏi tai vạ”. Nhưng Ngô Tử Văn không hề sợ hãi, nao núng tinh thần. Thái độ ung dung, thản nhiên, coi thường lời buộc tội và đe dọa của hồn ma cho thấy Tử Văn không phải là bất cần, liều lĩnh mà là thái độ tự tin của người nắm trong tay sức mạnh của chính nghĩa.

Câu hỏi của Ngô Tử Văn trước thổ thần

Câu hỏi trước vị thổ thần “Liệu hắn có thực là tay hung hãn, có thể gieo vạ cho tôi không?” không phải là biểu hiện của sự hoang mang, sợ hãi mà là sự mưu trí, muốn biết rõ về kẻ thù để liệu kế đối phó mà giành chiến thắng.

Ngô Tử Văn bị quỷ sứ bắt đi

Ngô Tử Văn nhất quyết không dựng lại đền cho hồn ma tướng giặc nên bị quỷ sứ đến bắt đi trong đêm, khi bị giải đi Tử Văn kêu oan để đòi được xử công bằng.

Ngô Tử Văn trước Diêm Vương

Diêm Vương tưởng Tử Văn có tội đã dùng uy lực của kẻ bề trên để quát mắng, đe dọa, buộc tội Tử Văn. Trước Diêm Vương, Tử Văn vẫn rất cứng cỏi tâu trình, kể lại đầu đuôi sự việc, lời nói không chịu nhún nhường chút nào. Trước những lời lẽ đanh thép, lí lẽ đầy thuyết phục của Tử Văn, Diêm Vương đã cho người đi xem xét và Tử Văn đã lấy lại được công bằng.

Nội chiến Lê – Mạc và tinh thần khẳng định công lý trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

Phản ánh thực tế xã hội

Trong truyện, nội chiến Lê – Mạc được miêu tả như một bối cảnh đen tối, khi các thế lực ma quỷ, thần linh phản ánh các thế lực cường quyền phong kiến chia bè kết phái, hãm hại dân lành.

Tôn vinh tinh thần khẳng khái, cương trực

Chuyện chức phán sự đền Tản Viên tôn vinh tinh thần khẳng khái, cương trực của một trí thức nước Việt tên là Ngô Tử Văn, khi anh ta dám đấu tranh chống lại cái ác để trừ hại cho dân.

Thể hiện niềm tin vào công lý, chính nghĩa

Trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, niềm tin vào công lý, chính nghĩa được thể hiện rõ ràng khi Ngô Tử Văn tố cáo tội ác của tên hung thần cướp đền với đầy đủ chứng cứ.