Ẩn dụ là gì?
Ẩn dụ là biện pháp tu từ dùng tên gọi của sự vật/hiện tượng này bằng tên của sự vật/hiện tượng khác có nét tương đồng giữa 2 đối tượng về mặt nào đó (như tính chất, trạng thái, màu sắc, …) nhằm tăng sức gợi hình và gợi cảm cho sự diễn đạt.
Có tổng cộng 4 kiểu ẩn dụ thường gặp đó là:
1. Ẩn dụ hình thức (tức là tương đồng về hình thức)
Ví dụ:
Về thăm quê Bác làng Sen
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng
Tương đồng về hình thức là màu hồng của lửa và màu đỏ của hoa râm bụt.
2. Ẩn dụ cách thức (tức là tương đồng về cách thức)
Ví dụ:
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
Tương đồng về cách thức là ăn quả tương đồng với hưởng thành quả lao động, còn trồng cây tương đồng với công lao người tạo ra thành quả.
3. Ẩn dụ tính cách (tức là tương đồng về tính cách)
Ví dụ:
Chị Hằng lớn tiếng nhắc lại:
“Khách khứa, còn không đến hồi bến?”
Tương đồng về tính cách là việc chị Hằng gọi khách bằng cách gọi tên của nơi khác, tượng trưng cho cách đối xử khách quan.
4. Ẩn dụ trực tiếp (tức là tương đồng trực tiếp về nội dung)
Ví dụ:
Chị mua chiếc váy như làn gió qua
Đeo vào là đắm mình vào nét đẹp huyền diệu
Tương đồng trực tiếp về nội dung giữa chiếc váy và làn gió là nét nhẹ nhàng, mềm mại và đẹp mắt.
Ẩn dụ và các dạng ẩn dụ trong văn học
1. Định nghĩa ẩn dụ
Ẩn dụ là một phương thức sử dụng ngôn ngữ, trong đó từ hoặc câu được sử dụng để chỉ đến một ý nghĩa khác, tường minh hơn. Ẩn dụ thường được sử dụng trong văn học để tạo ra những hình ảnh sâu sắc, tinh tế và gợi cảm xúc.
2. Các dạng ẩn dụ
Có nhiều dạng ẩn dụ, trong đó các dạng phổ biến nhất bao gồm:
a. Ẩn dụ hình ảnh
Ẩn dụ hình ảnh là sử dụng một hình ảnh để chỉ đến một ý tưởng khác, thường là để tạo ra một hình ảnh mạnh mẽ và sâu sắc trong đầu người đọc.
b. Ẩn dụ từ ngữ
Ẩn dụ từ ngữ là sử dụng một từ hoặc cụm từ để chỉ đến một ý nghĩa khác, thường là để tạo ra một ấn tượng mạnh mẽ và sâu sắc trong đầu người đọc.
c. Ẩn dụ phẩm chất
Ẩn dụ phẩm chất là sử dụng một đối tượng để chỉ đến một người hoặc ý nghĩa khác, thông qua các phẩm chất tương đồng giữa hai đối tượng đó.
d. Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là sử dụng một giác quan để chỉ đến một cảm giác hoặc ý nghĩa khác, thường là để tạo ra một trải nghiệm tương tác với độc giả.
Bài 1: Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác qua hình ảnh
Hình ảnh “trăng cứ tròn vành vạnh”
Ẩn dụ sự trung thủy, vẹn nguyên, quá khứ ân tình của thiên nhiên, quê hương.
Hình ảnh giọt long lanh – giọt âm thanh tiếng chim chiền chiện
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác. Âm thanh tiếng chim từ cái vô hình được cảm nhận qua thính giác chuyển thành cái có hình qua cảm nhận xúc giác.
Ví dụ khác:
- Giọng chua, giọng ấm
- Nói nhẹ, nói đau
- Màu nóng, màu lạnh
Bài 2: Ẩn dụ qua lời nói hàng ngày
Đây là kiểu ẩn dụ chuyển đổi cảm giác – lấy những từ chỉ cảm giác của giác quan này để chỉ cảm giác của giác quan khác.
Ví dụ:
- Nói ngọt lọt đến xương (giác quan vị suy ra giác quan thính)
- Nói nặng quá (giác quan thính suy ra giác quan cảm giác)
Bài 3: Phân tích giá trị của các từ kim cương và ngôi sao sáng
- Không! Hàng nghìn triệu ngôi sao sáng anh em đang chiếm lĩnh bầu trời: Ẩn dụ số lượng lớn, quy mô to lớn của các ngôi sao sáng.
- Khôn! Ba mươi triệu kim cương của thiên hà Tổ quốc: Ẩn dụ giá trị quý giá, kính trọng của ba mươi triệu kim cương của thiên hà Tổ quốc.
- Hứa một mùa gặt lớn ngày mai: Không phải ẩn dụ.
Trắc nghiệm bài Ẩn dụ
Câu 1:
Câu thơ nào dưới đây sử dụng phép ẩn dụ?
- A. Bác vẫn ngồi đinh ninh.
- B. Bóng Bác cao lồng lộng.
- C. Người cha mái tóc bạc.
- D. Chú cứ việc ngủ ngon.
Câu 2:
Phép ẩn dụ giống phép so sánh ở chỗ:
- A. Nó gồm hai loại là: ẩn dụ ngang bằng và ẩn dụ không ngang bằng.
- B. Nó là sự đối chiếu để tìm ra nét tương đồng giữa các sự vật, hiện tượng.
- C. Nó giúp cho câu nói có tính hình tượng, biểu cảm hơn so với cách nói bình thường.
- D. Tất cả các ý trên đúng.
Câu 3:
Có mấy kiểu ẩn dụ thường gặp?
- A. Ẩn dụ hình thức, cách thức.
- B. Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
- C. Ẩn dụ phẩm chất.
- D. Cả ba đáp án trên.
Câu 4:
“Vân xem trang trọng khác vời Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang Hoa cười ngọc thốt đoan trang Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da” Trong đoạn thơ trên, có những hình ảnh nào được sử dụng theo lối ẩn dụ?
- A. Khuôn trăng, nét ngài, mây, tuyết.
- B. Hoa cười, ngọc thốt, mây thua, tuyết nhường.
- C. Khuôn trăng, nét ngài, nước tóc, màu da.
- D. Khuôn trăng, nét ngài, hoa cười, ngọc thốt.
Câu 5: Câu thơ “Một tiếng chim kêu sáng cả rừng” sử dụng phép ẩn dụ thuộc kiểu:
A. ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
B. ẩn dụ cách thức.
C. ẩn dụ phẩm chất.
D. ẩn dụ hình thức.
Câu 6: Ẩn dụ là gì?
A. Là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó làm tăng sức gợi hình, gợi cảm
B. Là đối chiếu sự vật, hiện tượng này với sự vật, hiện tượng khác
C. Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác có nét tương cận
D. Không xác định được
Câu 7: Phép ẩn dụ?
A. Có thể tìm thấy ở từ loại danh từ
B. Có thể tìm thấy ở cả hai từ loại trên
C. Có thể tìm thấy ở từ loại tính từ
D. Không thể tìm thấy ở 2 loại từ là danh từ và tính từ
Câu 8: Tìm câu thơ có chứa phép ẩn dụ?
A. Bóng bác cao lồng lộng
B. Người cha mái tóc bạc
C. Đốt lửa cho anh nằm
D. Chú cứ việc ngủ ngon
Câu 9: Trong phép ẩn dụ
A. Không thể so sánh con vật với con người
B. Không thể chuyển tên các con vật thành tên gọi chỉ người
C. có thể chuyển tên các con vật thành tên gọi chỉ người
D. Không đáp án nào đúng
Ẩn dụ trong ngữ văn
Khái niệm ẩn dụ
Trong ngữ văn, ẩn dụ là một phương pháp sử dụng từ ngữ để diễn tả một ý nghĩa khác, không phải là ý nghĩa đen từng từ. Phương pháp này thường được sử dụng để tạo ra hình ảnh sống động, tăng tính biểu cảm và tạo ra sự liên tưởng cho người đọc.
Các kiểu ẩn dụ thường gặp
- Ẩn dụ hình thức
- Ẩn dụ cách thức
- Ẩn dụ phẩm chất
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
Ví dụ về ẩn dụ
Đây là một số ví dụ về ẩn dụ trong văn chương:
- “Anh như mặt trời chiếu sáng đường em đi” – Ẩn dụ cách thức
- “Một mặt trời trong lăng rất đỏ” – Ẩn dụ phẩm chất
- “Bác như ánh mặt trời xua màn đêm giá lạnh” – Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
Sự khác nhau giữa phép so sánh và phép ẩn dụ
Phép so sánh và phép ẩn dụ là hai phương pháp thường được sử dụng trong văn chương để tạo ra hình ảnh sống động. Tuy nhiên, chúng có những điểm khác nhau:
- Phép so sánh thường không tạo ra tính hình tượng, biểu cảm như phép ẩn dụ.
- Phép so sánh chỉ đơn thuần là so sánh các sự vật hiện tượng với nhau bằng các từ so sánh, không tạo ra nghĩa mới như phép ẩn dụ.
- Phép so sánh không cần đến sự liên tưởng như phép ẩn dụ.
Nguồn tham khảo: https://vi.wikipedia.org/wiki/%E1%BA%A8n_d%E1%BB%A5