Khái niệm câu kể ai là gì?
Trong chương trình Tiếng Việt lớp 4, câu kể Ai là gì là một trong những phần kiến thức quan trọng thuộc phần Câu kể. Câu kể có thể dùng để kể, tả hoặc giới thiệu về sự vật, sự việc. Nó cũng có thể dùng để nói lên ý kiến hoặc tâm tư, tình cảm của mỗi người. Cuối câu kể thường có dấu chấm.
Trong tiếng Việt, câu kể (hay còn gọi là câu trần thuật) được sử dụng để:
- Kể, tả hoặc giới thiệu về sự vật, sự việc. Ví dụ:
- Bu-ra-ti-nô là một chú bé bằng gỗ. (câu kể dùng để giới thiệu)
- Chú có cái mũi rất dài. (câu kể dùng để miêu tả)
- Chú người gỗ được bác rùa tốt bụng Tóoc-ti-la tặng cho chiếc chìa khóa vàng để mở một kho báu. ( câu kể dùng để kể)
- Nói lên ý kiến hoặc tâm tư, tình cảm của mỗi người. Ví dụ:
- Sáo đơn, sáo kép, sáo bè,…như gọi thấp xuống những vì sao sớm. (câu kể dùng để nêu ý kiến, nhận định)
- Chúng tôi vui sướng đến phát dại nhìn lên trời. (câu kể kể lại sự việc và nói lên tình cảm)
- Cuối câu kể thường có dấu chấm. Câu kể có các cấu trúc: Ai làm gì? Ai thế nào? Ai là gì?
Với câu kể Ai là gì?, bao gồm hai bộ phận: Chủ ngữ trả lời câu hỏi Ai? (cái gì? con gì?). Do đó, Chủ ngữ thường là danh từ hoặc cụm danh từ. Vị ngữ trả lời câu hỏi là gì? (là ai? là con gì?). Do đó, Vị ngữ thường là danh từ hoặc cụm danh từ.
Chức năng của câu kể:
Dùng để giới thiệu, nêu định nghĩa,nhận xét về con người, sự vật, sự việc nào đó. Ví dụ:
- Mẹ em là giáo viên
- Mai là một học sinh giỏi
Câu (1) giới thiệu về nghề nghiệp của mẹ, câu (2) đánh giá về năng lực học tập của bạn Mai
Phân biệt 3 loại câu kể theo chức năng:
- Câu kể Ai là gì? Dùng để định nghĩa giới thiệu, nhận xét. Ví dụ: Bạn Nam là lớp trưởng lớp 4A. Lan Hương là học sinh giỏi của lớp. Như Quỳnh là học sinh ngoan, chăm chỉ.
- Câu kể Ai làm gì? Dùng để kể về hoạt động của người, vật khi được nhân hóa. Ví dụ: Minh quét nhà giúp mẹ. Đàn dê ăn cỏ trên cánh đồng. Những cậu tre bá vai nhau thì thầm đứng học.
- Câu kể Ai thế nào? Dùng để miêu tả đặc điểm, tính chất hoặc trạng thái của người, vật. Ví dụ: Cánh đồng đẹp như một tấm thảm.
Khi dạy các kiểu câu cần gắn với các chức năng giao tiếp khác nhau sẽ giúp ích rất lớn cho việc phát triển các kỹ năng nói, viết cho học sinh.
Bài tập minh họa về câu kể ai là gì
Đọc đoạn văn sau:
Hôm ấy, cô giáo dẫn một bạn gái vào lớp và nói với chúng tôi: “Đây là Diệu Chi, bạn mới của lớp ta.”
Câu hỏi: Thi đặt nhanh câu kể Ai là gì? với các từ ngữ sau làm chủ ngữ
Đáp án:
- Bạn Bích Vân
- Giới thiệu: Bạn Bích Vân là học sinh giỏi của trường
- Giới thiệu: Bạn Bích Vân là lớp trưởng lớp em
- Giới thiệu: Bạn Bích Vân là tổ trưởng tổ em
- Giới thiệu: Bạn Bích Vân là hàng xóm nhà em
Giới thiệu các bạn trong lớp em
Mẫu 1
Trong lớp, mình thuộc tổ 3. Tổ mình có 10 thành viên. Đây là bạn Hà Anh là lớp phó học tập và bạn giỏi tất cả các môn. Đây là bạn Trang là một cây hài của lớp và luôn năng nổ trong các hoạt động của trường lớp. Bạn Tùng là rất giỏi môn thể dục và chạy rất xa. Còn các bạn Mai, Lan, Tuyết, Hải, Bảo, Minh và mình là các tổ viên. Tổ của mình luôn hăng hái thi đua vào các hoạt động của lớp và các phong trào của trường. Mình rất vui và tự hào là thành viên của tổ.
Mẫu 2
Mình giới thiệu với Diệu Chi một số thành viên trong tổ của mình nhé. Đây là bạn Thu Hương. Thu Hương là lớp trưởng lớp ta. Đây là bạn Hưng. Bạn Hưng là học sinh giỏi toán. Đây là bạn Ngọc.
Tổ bốn lớp 4A
Tổ em là tổ bốn thuộc lớp 4A, gồm tám bạn. Tổ trưởng là Thục Linh – một người bạn dễ thương và học giỏi nhất tổ. Cả tổ chúng em đều là “diễn viên múa” của lớp, và đã đạt giải nhất toàn trường với tiết mục múa “Em đi học” trong chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20-11.
Giới thiệu thành viên tổ
- Nga
- Hường
- Liên
- Thảo
- Tuấn
- Vương
- Lê Tùng (em)
Luyện từ và câu: Câu kể Ai là gì? trang 57 SGK Tiếng Việt 4 tập 2
Câu 1 (trang 57 sgk Tiếng Việt 4)
Đọc đoạn văn đã cho. Hôm ấy, cô giáo dẫn một bạn gái vào lớp và nói với chúng tôi: “Đây là Diệu Chi, bạn mới của lớp ta. Bạn Diệu Chi là học sinh cũ của trường tiểu học Thành Công. Bạn ấy là một họa sĩ nhỏ đấy. Các em hãy làm quen với nhau đi.” Cả lớp tôi vỗ tay rào rào, đón chào người bạn mới. Diệu Chi bẽn lẽn gật đầu chào lại.
Câu 2 (trang 57 sgk Tiếng Việt 4)
Trong ba câu in nghiêng ở bài văn, những câu nào dùng để giới thiệu, câu nào dùng để nhận định về bạn Diệu Chi? Gợi ý:
- Nhận định: Đưa ra ý kiến nhận xét, đánh giá về một ai đó hoặc một vấn đề nào đó.
- Giới thiệu: Cho biết một vài thông tin cần thiết như tên tuổi, địa chỉ,… về một người nào đó cho người khác biết.
Các câu dùng để giới thiệu:
- Đây là Diệu Chi, bạn mới của lớp ta.
- Bạn Diệu Chi là học sinh cũ của Trường Tiểu học Thành Công.
Câu dùng để nhận định:
- Bạn ấy là một họa sĩ nhỏ đấy.
Câu 3 (trang 57 sgk Tiếng Việt 4)
Trong các câu trên, bộ phận nào trả lời cho câu hỏi Ai (cái gì, con gì)? ; bộ phận nào trả lời cho câu hỏi là gì (là ai? là con gì)?
Trong câu thứ nhất:
Bộ phận chủ ngữ “Đây” trả lời câu hỏi “Ai?” (cái gì, con gì)? ; bộ phận vị ngữ là Diệu Chi, bạn mới của lớp ta trả lời câu hỏi là gì? (là ai, là con gì)?
Trong câu thứ hai:
Bộ phận chủ ngữ bạn Diệu Chi trả lời câu hỏi Ai? (cái gì, con gì)? ; bộ phận vị ngữ là học sinh cũ của Trường Tiểu học Thành Công trả lời cho câu hỏi là gì? (là ai, là con gì)?
Trong câu thứ ba:
Bộ phận chủ ngữ Bạn ấy trả lời câu hỏi Ai? (cái gì, con gì)? bộ phận vị ngữ là một họa sĩ nhỏ đấy trả lời câu hỏi là gì? (là ai, là con gì)?
Ta có thể xác định chi tiết như sau:
| Câu | Bộ phận trả lời câu hỏi Ai (cái gì, con gì)? | Bộ phận trả lời câu hỏi Là gì (là ai, là con gì)? |
|---|---|---|
| Đặt câu kể Ai là gì? | Đây | là Diệu Chi, bạn mới của chúng ta. |
| Thi nhanh đặt câu kể ai là gì? | Diệu Chi | là học sinh cũ của Trường Tiểu học Thành Công |
| Bạn ấy | là một họa sĩ nhỏ đấy. |
Câu kể Ai là gì?
Trong đoạn văn đầu tiên, không có câu kể Ai là gì?.
Trong đoạn văn thứ hai, không có câu kể Ai là gì?.
Trong đoạn văn thứ ba, câu kể Ai là gì? là “Ông Năm là dân ngụ cư của làng này.”
Con xét sự khác biệt trên hai mặt:
– Cấu tạo:
– Ý nghĩa
Trả lời
Kiểu câu kế “Ai là gì?” khác với các câu “Ai làm gì?” và “Ai thế nào?” ở các điểm sau đây:
- Về mặt ý nghĩa:
- Khi câu kể “Ai làm gì?” cho ta thấy rõ những hoạt động của các sự vật được nói tới trong chủ ngữ.
- Kiểu câu kể “Ai thế nào?” cho ta biết được đặc điểm, tính chất hoặc trạng thái của sự vật được nói tới trong chủ ngữ.
- Kiểu câu kể “Ai là gì?” lại nhằm giới thiệu hoặc nêu nhận định về mọi người, một vật nào đó.
- Về mặt cấu tạo: Trong kiểu câu “Ai là gì?” thường có từ “là” đứng đầu bộ phận vị ngữ.
Câu kể Ai là gì? phần Nhận xét SGK Tiếng Việt 4 tập 2 trang 58
Câu 1 (trang 57 sgk Tiếng Việt 4)
Tìm câu kể “ai làm gì?” trong các câu dưới đây và nêu tác dụng của nó (SGK TV4 tập 2 trang 57-58).
- Thì ra đó là một thứ máy trong cộng trừ mà Pa-xcan đã đặt hết tình cảm của người con vào việc chế tạo. Đó chính là chiếc máy tính đầu tiên của thế giới, tổ tiên của những chiếc máy tính điển tử hiện đại. Theo Lê Nguyên long, Phạm Ngọc Toàn
- Lịch
Lá là lịch của cây
Cây lại là lịch đất
Trăng lặn rồi trăng mọc
Là lịch của bầu trời
Bà tính nhẩm.
Giới thiệu về bạn bè trong lớp
Nguyễn Thị Anh
Nguyễn Thị Anh là bạn của tôi trong lớp. Cô ấy rất thông minh và thường đứng đầu lớp. Anh rất thích chơi guitar và thường biểu diễn cho cả lớp khi có dịp.
Trần Văn Bình
Trần Văn Bình là bạn thân của tôi trong lớp. Anh ta rất vui tính và luôn có thể làm cho lớp vui lên bằng những trò đùa của mình. Bình cũng rất giỏi bóng đá và thường chơi cho đội tuyển trường.
Nguyễn Thị Cẩm Tú
Nguyễn Thị Cẩm Tú là bạn của tôi trong lớp. Cô ấy rất năng động và thích tham gia các hoạt động ngoại khóa của trường. Tú cũng là một vũ công tài năng và thường trình diễn trong các buổi tiệc của lớp.
Mười ngón tay là lịch
Con tới lớp, tới trường
Lịch lại là trang sách
Gợi ý:
- Con tìm những câu theo cấu trúc: Ai (cái gì, con gì)? + Là gì (là ai, là con gì)?
- Những câu kể nhằm mục đích nhận định hoặc giới thiệu về một người, một vật nào đó.
Trả lời:
Xác định các câu kể rồi tìm xem câu kể nào có bộ phận vị ngữ trả lời cho câu hỏi “là gì (là ai, là con gì)?” thì đó chính là những câu kể cần tìm.
a) Đó là những câu.
– “Thì ra đó là một thứ máy cộng trừ mà Pa-xcan đã đặt hết tình cảm của người con vào việc chế tạo”.
- Tác dụng: giới thiệu về máy cộng trừ.
– Đó chính là chiếc máy tính đầu tiên trên thế giới tổ tiên của những chiếc máy tính điện tử hiện đại.
- Tác dụng: nêu nhận định về giá trị của chiếc máy.
b) Đó là những câu:
– Lá là lịch của cây.
- Tác dụng: nêu nhận định về vai trò của lá và mùa mà cây ra lá.
– Cây lại là lịch đất.
- Tác dụng: Nêu nhận định về thời gian thời vụ mà con người nên trồng loại cây gì cho thích hợp.
– Trăng lặn rồi mọc là lịch của bầu trời.
- Tác dụng: Nêu nhận định về thời gian trong tháng thượng tuần (đầu tháng), trung tuần (giữa tháng), hạ tuần (cuối tháng) đồng thời cũng để nói về ngày và đêm.
Nguồn tham khảo: https://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%E1%BB%AF_ph%C3%A1p_ti%E1%BA%BFng_Vi%E1%BB%87t
