Sơ đồ truyền máu cơ bản và nguyên tắc quan trọng cần biết
Để thực hiện truyền máu một cách đảm bảo an toàn, cần phải biết đầy đủ các nguyên tắc và quy trình. Sơ đồ truyền máu cơ bản phải dựa trên những đặc trưng riêng cũng như kết cấu mạch máu của mỗi nhóm máu. Trong lớp học Sinh học lớp 8, sơ đồ truyền máu được học và áp dụng trong thực tế là:
Tổng quan về máu và các nhóm máu
Máu là chất lỏng quan trọng trong cơ thể, có chức năng vận chuyển dưỡng chất, khí, hormone và các tế bào bị thương tổn. Mỗi người đều có một nhóm máu riêng, bao gồm 4 nhóm máu chính: A, B, AB và O. Nhóm máu này được xác định bởi sự có hay không có các kháng nguyên trên bề mặt hồng cầu.
Danh sách các nhóm máu và kháng nguyên tương ứng:
- Nhóm máu A: Kháng nguyên A trên hồng cầu, kháng thể B trong huyết tương.
- Nhóm máu B: Kháng nguyên B trên hồng cầu, kháng thể A trong huyết tương.
- Nhóm máu AB: Cả kháng nguyên A và B trên hồng cầu, không có kháng thể nào trong huyết tương.
- Nhóm máu O: Không có kháng nguyên A hoặc B trên hồng cầu, có cả kháng thể A và B trong huyết tương.
Ngoài ra, còn có kháng nguyên Rh (D) có thể có hoặc không ở bề mặt hồng cầu, được ký hiệu là Rh+ hoặc Rh-. Những người có kháng nguyên Rh trên hồng cầu được xem là Rh+, còn người không có kháng nguyên Rh được xem là Rh-.
Sơ đồ truyền máu đảm bảo an toàn
Để truyền máu một cách đảm bảo an toàn, phải sử dụng sơ đồ truyền máu. Sơ đồ này phải đảm bảo không có sự kết dính hồng cầu khi cho và nhận máu. Màu được truyền theo sơ đồ truyền máu như sau:
- Không truyền máu có cả kháng nguyên A và B cho người có nhóm máu O: Điều này sẽ gây kết dính hồng cầu.
- Không truyền máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (ví dụ như virut viêm gan B, HIV): Điều này sẽ gây nhiễm các bệnh này cho người được nhận máu.
- Khi truyền máu cần xét nghiệm để lựa chọn nhóm máu cho phù hợp và kiểm tra các mầm bệnh trước khi truyền máu.
Vì sao khi bị đỉa hút máu, ở chỗ vết máu chảy lại lâu đông?
Chất hiruđin có tác dụng ngăn cản quá trình tạo tơ máu và làm máu không đông, kể cả khi con đỉa bị gạt ra khỏi chỗ bám trên cơ thể, thì máu vẫn tiếp tục chảy khá lâu mới đông lại, do chất hiruđin hòa tan chưa đẩy ra.
Vì sao tim hoạt động liên tục suốt đời mà không mệt mỏi?
- Lượng máu nuôi tim rất nhiều (chiếm 10% lượng máu trong cơ thể).
- Chu kỳ co dãn cơ tim đồng đều.
- Chu kỳ tim hoạt động đều có thời gian cao.
- Nghỉ xen kẽ nhau.
Nhờ đó mà tim hoạt động đồng đều và liên tục.
Quy tắc sơ đồ truyền máu và các hệ nhóm máu
Trong sơ đồ truyền máu, ngoài những tiêu chí xét nghiệm để phát hiện, phòng ngừa các virus lây lan qua đường truyền máu, chúng ta còn phải thực hiện đúng quy tắc sơ đồ truyền máu để đảm bảo an toàn cho hệ miễn dịch và không để cho các kháng nguyên và kháng thể t ương ứng gặp nhau.
Ngày nay, các nhà khoa học đã phát hiện ra có khoảng trên 30 hệ nhóm máu khác nhau như hệ Rh, MN, Kell, ABO,… nhưng hệ nhóm máu ABO và Rhesus (Rh(D)) là vô cùng quan trọng do có tính sinh miễn dịch cực mạnh. Máu của con người gồm nhiều nhóm khác nhau, mỗi một nhóm máu sẽ có tính chất riêng cũng như có những kháng thể sẽ chống lại những nhóm kia, do đó, nếu như truyền nhóm máu khác vào thì kháng thể người nhận có thể phá hủy máu và gây ra nhiều tác hại cho cơ thể.
Dưới đây là đặc tính của từng nhóm máu nhằm đảm bảo an toàn trong truyền máu:
Nhóm máu A
Kháng nguyên A trên các tế bào hồng cầu và kháng thể B trong huyết tương. Những người có nhóm máu A có thể hiến máu cho những người có cùng nhóm máu hoặc mang nhóm máu AB.
Nhóm máu B
Kháng nguyên B trên các tế bào hồng cầu và kháng thể A trong huyết tương. Những người có nhóm máu B có thể hiến máu cho những người khác có cùng nhóm máu B hoặc nhóm máu AB. Những người mang nhóm máu B có thể nhận được máu từ những người mang nhóm máu O.
Nhóm máu AB
Kháng nguyên A và B trên các tế bào hồng cầu nhưng không có kháng thể nào trong huyết tương. Những người mang nhóm máu AB có thể nhận máu từ bất kỳ nhóm máu nào. Tuy nhiên, những người mang nhóm máu này cũng chỉ có thể hiến cho người có cùng nhóm máu AB. Ngoài ra, nhóm máu AB cũng không phổ biến như hai nhóm máu trên.
Nhóm máu O
Trên các tế bào hồng cầu không có kháng nguyên A hoặc B, nhưng trong huyết tương lại chứa cả kháng thể A và kháng thể B. Những người mang nhóm máu O chỉ nhận máu từ những người có cùng nhóm máu và có thể hiến máu cho tất cả các nhóm máu khác bởi trong nhóm máu O không chứa kháng nguyên A và kháng nguyên B trên tế bào hồng cầu.
Nhóm máu Rh (D)
Rh là một loại protein đặc biệt xuất hiện ở trên các tế bào máu. Đa số mọi người đều có kháng nguyên D trên hồng cầu, thường gọi là Rh+ (Rh D dương). Những người có nhóm máu Rh– (Rh D âm) không có kháng nguyên D trên tế bào hồng cầu.
Kháng nguyên Rh D và nhóm máu Rh
Kháng nguyên D trên hồng cầu được gọi là Rh+. Những người không có kháng nguyên D sẽ được gọi là Rh-.
Đăng bởi: Trường Cao đẳng nghề Việt Mỹ
