Khởi ngữ là gì? Cách nhận biết khởi ngữ

Khởi ngữ là gì?

Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài, chủ đề được nói đến trong câu. Khởi ngữ không tham gia vào các thành phần nòng cốt trong câu. Trước khởi ngữ có thể sử dụng các quan hệ từ như về, đối, với, còn…

Tác dụng của khởi ngữ là gì?

Khởi ngữ giúp người nói hoặc viết nêu rõ đề tài, chủ đề một cách rõ ràng, chính xác hơn trong câu. Nó cũng giúp cho người nghe hoặc đọc hiểu rõ hơn về ý định truyền đạt của người nói hoặc viết.

Khởi ngữ không có quan hệ chủ – vị với vị ngữ trong câu. Tác dụng của khởi ngữ là:

• Ý nghĩa nhấn mạnh
• Ý nghĩa nêu chủ đề của sự tình

Nếu khởi ngữ có thể xác định đảm trách chức năng cú pháp nào đó trong câu đi sau thì chủ yếu nó mang ý nghĩa nhấn mạnh, thứ yếu là mang ý nghĩa chủ đề sự tình. Còn trong trường hợp ngược lại nếu không xác định đảm trách một chức năng cụ thể thì khởi ngữ chủ yếu nêu chủ đề của sự tình và ý nghĩa nhấn mạnh chỉ là phụ.

Cách nhận biết khởi ngữ trong câu

Để nhận biết khởi ngữ trong câu, ta cần tìm chủ ngữ đầu tiên trong câu và xem phía trước chủ ngữ đó có từ nào không. Nếu có từ hoặc cụm từ nào đứng trước chủ ngữ, không tham gia vào cấu trúc của câu và có tác dụng giới thiệu đề tài, chủ đề thì đó chính là khởi ngữ.

Đặt câu có khởi ngữ và cho ví dụ về khởi ngữ

Ví dụ:

• Về cuộc thi hát Karaoke tối qua, tôi đã đạt giải nhất.
• Đối với bà con nông dân, tình hình thời tiết hiện nay rất khó khăn.
• Còn với tôi, học tập luôn là ưu tiên hàng đầu.

Công dụng của khởi ngữ trong tiếng Việt

Khởi ngữ được sử dụng rộng rãi trong tiếng Việt để giới thiệu đề tài, chủ đề trong câu và làm cho câu trở nên rõ ràng, chính xác hơn.

Thể hiện ý chính của câu

Khởi ngữ giúp làm nổi bật được ý chính trong câu, giúp người nghe, người đọc tập trung vào nội dung chính trong câu.

Nêu bật chủ đề

Khởi ngữ nêu bật được chủ đề của sự vật, sự việc chuẩn bị được nhắc tới, là một cách hay để mở đầu một câu chuyện, thu hút người nghe.

Ví dụ về khởi ngữ

Dưới đây là 2 câu có khởi ngữ:

1. Ông ấy rượu không uống thuốc không hút.
2. Về các môn tự nhiên, Nam là người học rất giỏi.

Dưới đây là 5 câu sử dụng khởi ngữ:

• Đối với chúng tôi, điều này thật bất ngờ: Nam là người học rất giỏi về các môn tự nhiên.
• Quyển sách này, tôi đọc rồi.
• Chiếc bút này, tôi dùng lâu rồi.
• Bộ phim này, tôi xem nó rồi.
• Về vị trí, khởi ngữ thường đứng đầu câu hoặc đứng trước chủ ngữ trong câu.

Phân biệt Khởi ngữ và Thành phần biệt lập

Khởi ngữ và Thành phần biệt lập thường đứng tách biệt với thành phần chính trong câu, đôi khi cùng được ngăn cách với mệnh đề chính bởi dấu phẩy. Bởi vậy, nhiều bạn thường nhầm lẫn các thành phần biệt lập trong câu với khởi ngữ. Tuy nhiên, bạn cần phải phân biệt chúng như sau:

Khởi ngữ:

Là thành phần đứng tách biệt với thành phần chính trong câu, đề cập đến nội dung, chủ đề được nhắc tới trong câu. Một số ví dụ:

• Về chuyện Bạch Tuyết và Bảy chú lùn, cái kết rất có hậu.
• Về việc chăm sóc cây cảnh, bạn cần đặc biệt lưu ý đến loại đất, cách tưới nước, tỉa cảnh sao cho phù hợp.
• Về chương trình TV này, tôi xem rồi.

Thành phần biệt lập:

Là thành phần không liên quan đến thành phần chính trong câu, không ảnh hưởng đến ý nghĩa trong câu, thường để diễn tả thái độ, đánh giá của người nói. Một số ví dụ:

• Trời ơi! Anh ta điên rồi.
• Theo tôi, bài này chúng ta nên giải theo phương pháp này.

Phân biệt khởi ngữ và thành phần trạng ngữ:

Thành phần trạng ngữ chỉ thời gian, nơi chốn, …cũng thường đứng trước thành phần chính trong câu và ngăn cách với thành phần chính bởi dấu phẩy. Một số ví dụ:

• Hôm nay, thời tiết thật đẹp.

Chuyển đổi câu có hoặc không có khởi ngữ

Chúng ta có thể chuyển đổi câu không có khởi ngữ thành câu có khởi ngữ và ngược lại chuyển đổi câu có khởi ngữ thành câu không có khởi ngữ. Dưới đây bạn hãy tham khảo chuyển các câu sau thành câu có thành phần khởi ngữ mới nhất nhé còn để tìm hiều thành phần khởi ngữ là gì? Hãy tham khảo phần trước.

Cách chuyển đổi câu không có khởi ngữ thành câu có khởi ngữ:

1. Cần xác định đề tài được nói đến trong câu là gì.
2. Đưa lên đầu câu và thêm vào trước đó các quan hệ từ hoặc đưa ra phía sau từ thì.
3. Hoặc đặt dấu phẩy để ngăn cách khởi ngữ với cách thành phần chính trong câu.

Ví dụ:

• Tôi xem bộ phim này rồi ( là một câu bình thường chỉ có chủ ngữ và vị ngữ).
• Về bộ phim này, thì tôi đã xem nó rồi (Đưa khởi ngữ ra sau từ thì).
• Bộ phim này, tôi đã xem nó rồi (Dấu phẩy giúp phân biệt đâu là khởi ngữ, chủ ngữ trong câu).
• Còn tôi, tôi xem bộ phim này rồi (Thêm quan hệ từ còn).

Cách chuyển đổi câu có khởi ngữ thành câu không có khởi ngữ:

Đưa khởi ngữ vào thành phần câu, bỏ các từ ngữ trước khởi ngữ (nếu có) và dấu phẩy đứng trước chủ ngữ (nếu có).

Ví dụ:

• Rượu, ông ấy không uống. Thuốc, ông ấy không hút. => Ông ấy không uống rượu, không hút thuốc.

Giải bài tập khởi ngữ

Bài tập 1: Xác định khởi ngữ trong các đoạn trích sau

a, Ông cứ đứng vờ vờ xem tranh ảnh chờ người khác đọc rồi nghe lỏm. Điều này ông khổ thân hết sức.

Khởi ngữ: Từ “Điều này”

b, Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.

Khởi ngữ: Cụm từ “Đối với chúng mình”

c, Một mình thì anh bạn trên trạm đỉnh phan-xi-păng ba nghìn một trăm bốn mươi mét kia mới một mình hơn cháu.

Khởi ngữ: Từ “Một mình”

d, Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lý tưởng chế.

Khởi ngữ: Cụm từ “Làm khí tượng”

e, Đối với cháu, thật là đột ngột […].

Khởi ngữ: Cụm từ “Đối với cháu”

Bài tập 2: Viết lại câu bằng cách chuyển phần gạch chân thành khởi ngữ

a, Anh lấy làm bài cẩn thận lắm.

Khởi ngữ: “Làm bài”

Câu viết lại: Làm bài, anh lấy cẩn thận lắm.

b, Tôi hiểu rồi nhưng tôi chưa giải được.

Khởi ngữ: “Tôi”

Câu viết lại: Tôi hiểu rồi nhưng đã chưa giải được.

Bài tập 3:

Hãy viết lại các câu sau đây thành câu có thành phần khởi ngữ, có thể thêm từ về, đối với vào trước khởi ngữ và từ thì vào phía sau khởi ngữ.

a) Ông giáo ấy không hút thuốc, không uống rượu.

Đối với thuốc và rượu thì ông giáo ấy không hút, không uống. Thuốc, ông giáo ấy không hút. Rượu, ông giáo ấy không uống.

b) Ban ấy rất mê bóng đá.

Đối với bóng đá, bạn ấy rất mê. Về bóng đá thì bạn ấy rất mê.

Kết luận: Với những kiến thức trên, chúng tôi mong rằng đã trả lời cho câu hỏi khởi ngữ là gì? và giúp các em hiểu rõ hơn về thành phần phụ trong câu này.

Bài tập 4:

1. Đi chơi, chúng tôi không đi được
2. Với một bài thơ hay, không bao giờ chúng ta đọc mà rời ngay xuống được
3. Đôi giày này, con không bao giờ đi nữa
4. Bài tập này, con không biết làm
5. Tôi không biết nấu món Trung Quốc

Trong đó, các câu đã được chuyển đổi để chứa thành phần khởi ngữ.

Để làm điều này, ta thêm một từ về hoặc đối với trước khởi ngữ và thêm từ thì vào phía sau khởi ngữ.

Ta có thể sử dụng HTML để đánh dấu danh sách, như sử dụng thẻ <ol> cho danh sách có thứ tự như trên.